سفال درمانی، لمس خاک برای آرامش ذهن کودک
مقدمه
در دنیای پرهیاهو و پرفشار امروز، کودکان نیز مانند بزرگسالان با چالش‌های هیجانی، اضطراب و گاهی آشفتگی ذهنی روبرو هستند. یکی از راهکارهای ساده، موثر و در عین حال لذت‌بخش برای کمک به آرام‌سازی ذهن کودک، سفال‌درمانی یا کار با گل است—هنری که لمس خاک را به ابزاری برای بیان احساسات پنهان و تخلیه هیجانات تبدیل می‌کند.
⸻
سفال‌درمانی چیست؟
سفال‌درمانی یکی از شاخه‌های هنر‌درمانی است که در آن کودک با لمس، فرم‌دهی و ساختن با گل رس، هیجانات درونی خود را بدون نیاز به کلام بروز می‌دهد.
طبق مقاله منتشر شده در Art Therapy Journal (2020)، کار با گل می‌تواند نقش کلیدی در کاهش اضطراب، افزایش تمرکز و رشد خلاقیت ایفا کند، به‌ویژه برای کودکانی که هنوز توانایی بیان شفاهی احساسات خود را ندارند.
⸻
تأثیرات روانی و جسمی کار با گل
• تحریک حس لامسه: لمس گل باعث فعال‌سازی مسیرهای حسی در مغز شده و سیستم عصبی را به‌سمت آرامش سوق می‌دهد (فعال‌سازی سیستم پاراسمپاتیک).
• تمرکز و حضور در لحظه: کودک هنگام شکل‌دهی گل، در حالتی از تمرکز عمیق قرار می‌گیرد که ذهن را از افکار منفی جدا می‌کند.
• تقویت حس کنترل: ساخت یک جسم با دستان خودش، حس خودکارآمدی و اعتمادبه‌نفس را در کودک تقویت می‌کند.
• کاهش پرخاشگری: طبق تحقیق دانشگاه Edith Cowan (2019)، کار با مواد هنری سه‌بعدی مانند گل می‌تواند رفتارهای پرخاشگرانه را در کودکان کاهش دهد.
⸻
سفال‌درمانی برای چه کودکانی مناسب است؟
سفال‌درمانی می‌تواند به طیف گسترده‌ای از کودکان کمک کند، از جمله:
• کودکان با اضطراب یا اختلالات تنظیم هیجانی
• کودکان کم‌حرف یا خجالتی
• کودکانی که دچار تأخیر زبانی یا مشکل در بیان احساسات هستند
• کودکان بیش‌فعال یا با مشکلات تمرکز
• و در واقع، برای همه کودکان به عنوان ابزاری برای بازی، خلاقیت و بیان غیرکلامی احساسات
⸻
چگونه سفال‌درمانی را در خانه یا کلاس اجرا کنیم؟
1. از گل سفالگری طبیعی یا گل رس مخصوص کودکان استفاده کنید.
2. فضایی آرام و بدون قضاوت فراهم کنید.
3. کودک را تشویق کنید تا بعد از ساختن، داستانی درباره‌ی اثرش بگوید (مثلاً: «این هیولای ناراحتیه!» یا «این خونه‌ی شادیه!»).
4. با تمرین‌های ساده مثل ساخت توپ، حیوان، ظرف یا شخصیت خیالی شروع کنید.
5. از موسیقی آرام یا قصه‌گویی برای همراه‌سازی حسی استفاده کنید.
⸻
جمع‌بندی
سفال‌درمانی یک ابزار بی‌کلام، مؤثر و لذت‌بخش برای کمک به کودک در بیان هیجانات، تخلیه فشار روانی، پرورش خلاقیت و آرامش ذهنی است.
این هنر ساده می‌تواند پلی شود میان کودک و دنیای درونش—جایی که در آن خاک، احساس و خیال به شکلی زیبا با هم پیوند می‌خورند.